Mevsimsel etkilerden arındırılmış işsizlik oranı, mayıs döneminde (Nisan, Mayıs ve Haziran aylarını kapsamakta) %13,8 seviyesinden %14 seviyesine yükseldi. İşsizlik oranında salgın öncesi dönemi kapsayan son veri olan 2020 Şubat döneminde %12,7'li seviyelere kadar gerileme görmüştük. Mevsimsel etkilerden arındırılmamış işsizlik oranı ise 0,1 puan artışla %12,9 seviyesine geldi. Burada Hükümet'in uygulamaya koyduğu kısa vadeli çalışma ödeneği, işçi çıkarma yasağı gibi tedbirlerin kısa vadede işsizlik oranında artışlarını yavaşlatmakta olduğunu görüyoruz. Ayrıca daha önceki dönemlerde gördüğümüz işgücüne katılım oranlarındaki ve istihdamdaki düşüşün en azından arındırılmamış verilerde kırıldığı görülmekte fakat salgın öncesi seviyelere göre düşük seyrini sürdürmekte ve mevsimsel etkilerden arındırılmamış verilerde geçen sene işgücüne katılım oranında %50'nin üzerinde bir seyir görülürken mayıs döneminde %47,6'da kaldı. Arındırılmamış verilerde işsiz sayısında artış görülürken istihdam oranı da mayıs döneminde %41,4 oldu.
- Arındırılmış verilere göre mayıs döneminde sanayi sektöründe yıllık 274 bin kişi, inşaat sektöründe 202 bin ve hizmet sektöründe 1.599 bin kişi istihdamda azalma var. PMI endeksi haziranda 40,9'dan 53,9 seviyesine yükselmiş ve genişleme bölgesinde geçmişti. Alt bileşenlerinden imalat istihdam endeksi de daralma bölgesinden genişleme bölgesine geçmişti. Bu trend temmuz ayında da devam etti. Temmuz PMI Şubat 2011'den beri en yüksek seviye olan 56,9'a geldi . Önümüzdeki ay nisan ayının veriden çıkmasıyla sanayi istihdamında en azından aylık bazda çok daha ılımlı rakamlar göreceğiz.
- Tedbirlerden en çok etkilenen hizmet sektörü oldu. Yıllık istihdam 1.599 bin kişi azaldı ki tarihi düşüş seviyesi yenilenmiş oldu. Hizmet sektöründeki istihdamın da alınan kamu sağlığı tedbirleriyle azalması normal karşılanabilir ki yılın ikinci yarısı itibarıyla toparlanma sağlanana kadar önümüzdeki dönemde diğer ülkelerdeki gelişmelere de bağlı olarak daha düşük istihdam rakamları beklenmekte.
- İnşaat sektöründe ise kamu bankaları öncülüğünde uygulanan faiz indirimleri sonucu ev satışlarında tarihi artışlar görmüştük. Bunun sonucunda bir önceki döneme göre inşaat istihdamında 107 bin kişi artış görmekteyiz.
- Mevsimsel etkilerden arındırılmış genç nüfus işsizlik oranı %26,6 seviyesinden %26,9 seviyesine yükselerek 2019 temmuz ayında rekor seviye olan %27'ye yakınsadı. Tarım dışı işsizlik oranı, %15,2'den %16,1 seviyesine yükseldi.
- Arındırılmamış verilere baktığımızda ise işsizlik oranı nisan döneminde %12,8'den %12,9'a yükselirken, tarım dışı işsizlik oranı ise %14,9'dan %15,2'ye yükseldi.
Şekil 1. İşsizlik rakamlarında son görünüm
ISO imalat PMI verisi de haziran ayında genişleme bölgesine geçmişti, bu trend temmuz ayında devam etmekte. PMI'daki bu görünümü diğer öncü verilerin (elektrik tüketimi, sektörel güven endeksleri,RKGE gibi) de desteklediğini görmekteyiz.
Şekil 2. PMI verisi haziran ayında genişleme bölgesine geçmişti, temmuz ayında da genişleme bölgesinde.
Şekil 3. Güven endekslerinde istihdam beklentileri yukarı yönlü
Açıklanan veride salgının etkilerini geçen ay olduğu gibi en çok hizmet sektöründe gördük. Mevsimsellikten arındırılmış verilere göre haziran ayında iç turizmdeki kıpırdanmaya rağmen hizmet sektöründe 1.599 bin kişilik düşüş dikkat çekici. Dış turizm tarafına baktığımızda bundan sonraki süreçte hava yolu taşımacılığının hacminin ne yönde seyredeceği de önemli. Örneğin haziran ayına ilişkin gelen yabancı sayısı verisi açıklanmıştı. Neredeyse durma noktasına gelen hava yolu taşımacılığı sonucu gelen yabancı sayısı aylık bazda artmasına rağmen geçen senenin oldukça uzağında. Temmuz ayında da aylık artış trendi DHMİ verilerine göre devam etmekte. Dış hat yolcu sayısı temmuzda ayında 346 binden 1.614 bine çıkarken, geçen sene temmuz ayında bu rakam yaklaşık 12,9 milyon idi, öncü verilere bakarak hizmet istihdamının bir süre daha baskı altında kalmasını bekleyebiliriz.
Mayıs döneminde salgının etkisinin belirgin hissedildiği nisan ve mayıs ayları ile ekonominin açıldığı haziran ayı verisini görüyoruz. Haziran ayının veriye girmesiyle iş gücü kasım döneminden bu yana ilk kez aylık artış sergilemiş görünüyor. Aylık olarak incelendiğinde hizmet ve sanayi istihdamındaki azalışın belirgin ivme kaybettiği gözleniyor. Tarım istihdamı ise 35 ayın en yüksek aylık artışını sergilemiş. Artan konut talebiyle inşaat istihdamı 45 ayın en yüksek aylık artışını göstermiş durumda.
Şekil 4. Haziran döneminde de hizmet istihdamında azalışlar devam ederken, uygun faizler artan konut satışları inşaat istihdamını yukarı çekmekte.
İŞKUR'un aylık istatistiklerine baktığımızda mayıs ve haziran aylarında kayıtlı işsiz sayısında yıllık ve aylık bazda azalma görülmekte. Ayrıca işsizlik ödeneğine 2019 yılı nisan-mayıs-haziran aylarında toplam 444 bin kişi başvururken 2020 yılının aynı döneminde 468 bin kişinin başvurduğu görülmekte. Haziran ayı datalarında ise işsizlik ödeneği için başvuran kişi sayısı bir önceki ay 109 bin kişi iken bu ay 50 bin kişiye indiği görülmekte.
