Türkiye Ekonomisi: Kasım Ayı Bütçe Dengesi
Çalışarak Büyüme
Bütçe, Kasım ayında 8,5 milyar TL (mevcut piyasa oranlarına göre yaklaşık USD 2,2 milyar) fazla verdi. Geçen yıl daha çok toplanan yüksek vergi gelirleri nedeniyle 12 aylık kümülatif bütçe açığı 1,5 milyar TL artarak USD 53,6 milyara yükseldi. Hükümet, bütçe açığı/GSYH oranının sene sonunda %2 gerçekleşmesini hedeflemekte. Mevcut durumda bütçe açığı/GSYH oranı %1,8’lerde. (Şekil 1)
Dikkat Çeken Noktalar
- Bütçe kalemleri, yetkililerin hedefledikleri düzeylere yakın seyrediyor.
- Yılın ilk döneminde hızlı artan harcamaların bütçeye etkisinin hafiflemeye devam etmesiyle, harcamalarda disiplinli yaklaşımın sürdüğü görülmekte.
- Toplam harcamaların %45’ni oluşturan cari transferler yıllık bazda reel olarak %9 azalış kaydetti.
- Yılın başında cari transferler her ay neredeyse %21 düzeyinde artmıştı.
- İşsizlik oranlarındaki iyileşme neticesinde sosyal güvenlik transferlerin yıllık bazda %14,3’e gerilediği görülmekte.
- Sosyal güvenlik transferleri Ocak’ta %29,2 ile en yüksek artışı gerçekleştirmişti.
Şekil 1: Bütçe Performansının Gidişatı.
Kaynak: Maliye Bakanlığı, Ziraat
Çalışarak Büyüme
İstihdam, Türkiye ekonomisini analiz etmek için ana kalemlerden biri (Şekil 2).
- Büyüme, istihdamın doğrudan bir fonksiyonu,
- Vergi gelirleri, istihdamın bir fonksiyonu,
- Bankacılık sektörünün aktif kalitesi de istihdam ile ilişkili,
Şekil 2: İstihdamın sektörler itibarıyla gelişimi (12 Aylık Hareketli Ortalama, istihdam edilen kişi sayısı, Ocak 2006=1).
Kaynak: TÜİK, Ziraat
Türk yetkilileri, yılın başında artan işsizlik oranlarına güçlü bir cevap vermiştir. Ocak ayında işsizlik oranı %13 ile zirve yapmış ve bu görünümde sosyal güvenlik transferlerinin aynı dönemdeki tepe noktasına işaret etmektedir.
Geride bıraktığımız dönemde mali teşvikler esas olarak işsizlikle mücadeleyi ele aldı. Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı Aralık ayında %12’ye ulaştı. SGK’nın ilk çeyrek ödemesinin yılın son çeyreğine ertelenmesi ve hedeflenen harcamalarla birlikte Türkiye 2017 yılında yaklaşık 1,2 milyon istihdam yarattı. Böylece işsizlik oranı da Eylül dönemi itibarıyla %10,7’ye geriledi. (Şekil 3)
Şekil 3: İşsizlik oranı ve sosyal güvenlik harcamalarının ilişkisi.
Kaynak: Maliye Bakanlığı, TÜİK, Ziraat
İşsizlik oranı iyileştikçe sosyal güvenlik harcamalarına ihtiyaç azalmakta. Hükümet istihdamı desteklemek adına yeni teşvik planını açıkladı.
İstihdam piyasasındaki ek her iyileşmenin özellikle vergi gelirleri yoluyla bütçe dengesini olumlu etkilemekte. Bu vasıtayla da istihdam piyasasındaki görünüm düzeldikçe yetkililerin bütçe tarafında öngördükleri patikada hareket etmesine olanak sağlayacaktır.
