Şubat ayında cari işlemler dengesi, beklentiler doğrultusunda 1,23 milyar dolar açık verdi. Enerji ve altın hariç cari denge ise 2,6 milyar dolar fazla verdi. Yıllıklandırılmış bazda cari denge şubat ayında 7,2 milyar dolardan 6,1 milyar dolar fazlaya geriledi. 2019 yılında cari denge 8,6 milyar dolar fazla vermişti. Şubat ayında ekonomik aktivite canlılığını koruyordu, bu doğrultuda ihracatta yıllık %2 artış, ithalatta ise %10'luk bir artış gözlemlerken, hizmetler dengesi yıllık %27 arttı.
Şekil 1. Cari dengenin kümülatif bazda gelişimi (USD Milyar)
Yılın geri kalanında ise cari işlemler dengesinde birçok faktör etkili olacak. Sert gerileyen petrol fiyatları enerji ithalatımızı aşağı çekebilecek bir faktör olurken, küresel salgının etkisiyle ihracat ve başta turizm olmak üzere hizmet gelirleri ise baskı altında kalacak. Yurt içi talep ise ithalatımızı baskılayacak bir diğer unsur olarak öne çıkmakta. Güncel Foreks anketinde cari denge beklentilerinin önemli ölçüde farklılaştığını ve bununla birlikte ağırlıklı olarak bu sene 10 milyar dolar açık verebileceği yönünde şekillendiğini görüyoruz.
Salgının mart ayı itibarıyla cari denge üzerinde belirginleşmesini beklemekteyiz. Ticaret Bakanlığı'nın öncü verilerine göre martta ihracat, geçen yılın aynı ayına göre %17,8 gerileyerek 13,4 milyar dolar olurken, ithalat %3,1 artışla 18,8 milyar dolara yükseldi. Söz konusu dönemde dış ticaret açığı da yıllık %182 artışla 5,4 milyar dolar seviyesine yükselmişti. Nisan ayına ait de ihracat verilerini görme şansına sahibiz. 1-12 Nisan arasında ihracat, yıllık %47 gerilemiş durumda (Tablo 3).
Bununla birlikte şubat ayında turizm gelirleri sezon dönemi olmamasının da etkisiyle aylık %22 düşerken, yıllık ise %5 artış gösterdi. Mart ayında ise uçuş kısıtlamalarının etkisiyle turizm gelirlerinde aşağı yönlü baskı belirginleşecektir. DHMİ istatistiklerine göre şubatta dış hat yolcu sayısı aylık 714 bin düşerken martta bu rakam 2.857 bin kişiye ulaştı.
Tablo 1. Salgının etkisini mart ayı verisinde daha net gözlemleyebileceğiz.
Cari açığımızı nasıl finanse ettik?
2020 yılı Şubat ayında cari denge 1,23 milyar dolar açık verirken, 3,1 milyar dolar net yabancı sermaye girişi oldu.Net hata noksanda 1,1 milyar dolar giriş yönünde olmasıyla rezervlerde 3 milyar dolar artış görüldü.
Geçen seneye göre portföy akımlarında düşüş gözlenirken, diğer yatırımlardaki artış buradaki kaybı telafi etti. Doğrudan yatırımlardaki girişin ise 309 milyon dolarla geçen seneye göre sınırlandığı görüldü.
Diğer yatırımlar altında, yurt içi bankaların yurt dışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 3,2 milyar dolar net azalış, yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatları 986 milyon dolar net artış kaydetti. Yurt dışından sağlanan kredilerde bankalar ve özel sektör nette geri ödeyici olmayı sürdürdü. Bankalar ve diğer sektörler sırasıyla 298 milyon dolar ve 373 milyon dolar net geri ödeme, Genel Hükümet ise 38 milyon dolar net kullanım gerçekleştirdi.
Portföy yatırımlarındaki girişte Hazine'nin 4 milyar dolarlık Eurobond ihracı etkili olurken, hisse senedi piyasalarından ardı ardına iki aydır çıkış sürüyor. TCMB haftalık istatistiklerine göre ise mart ayında tahvil ve hisse senedi piyasasından çıkış olduğunu görüyoruz.
Kaynağı belli olmayan giriş çıkışları gösteren net hata noksan kalemi ise geçen seneye göre daha az artış kaydetti. Rezervlerdeki artış ise geçen seneye benzer oldu. TCMB haftalık istatistiklerine göre ise toplam rezervler mart ayında yaklaşık 10 milyar dolar azaldı.
Tablo 2. Cari dengenin finansman kaynakları (USD Milyon)
Nisan ayı verileri ihracatın, sanayi ürünleri başta olmak üzere tarım ve madencilik sektörü ile baskı altında kaldığını gösteriyor. Tarım ihracatında hayvansal ürünlerdeki düşüş bitkisel ürünlerdeki düşüşü geçmekte. Sanayi ürünlerinin ihracatında ise otomotiv sektörü ile mücevherde yıllık düşüş sanayi sektörünü aşağı çekmekte.
Tablo 3. TİM verilerine göre güncel ihracat rakamları
