Temmuz ayında TÜFE aylık beklentilerin altında fakat temmuz ayı tarihi ortalaması olan %0,23'den fazla %0,58 arttı. Yıllık enflasyon da böylece %12,62 seviyesinden %11,76 seviyesine geriledi. Kur ve emtia hareketlerinin yansımalarının izlendiği ÜFE verisi, temmuz ayında 10 yılın ortalaması olan %0,26'nın üzerinde aylık %1,02 artış sergiledi. ÜFE yıllık %6,17 seviyesinden %8,33'e yükseldi. Çekirdek enflasyon olarak yakından izlenen C endeksi (Eski I endeksi; Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç TÜFE) 139 baz puan azalarak ve yıllık %11,64 seviyesinden %10,25'e geriledi. TÜFE sepetindeki 418 maddenin 253'ünde bu ay artış görüyoruz. Haziran ayında 290 maddede fiyat artışı görmüştük. Dolayısıyla geçen aylara göre hem çekirdek göstergelerde hem de yayılım endeksinde daha olumlu bir görünüm var.
- Salgın sonrası faaliyetlerine yeniden başlayan ulaştırma sektörünün bu ayda enflasyona katkı yaptığı fakat etkisinin azaldığı gözlenmekte. İTO Istanbul Ücretliler Endeksi görünümüne benzer şekilde giyim ve ayakkabı ve gıda ve alkolsüz içecekler kalemleri enflasyonu düşürücü etki yaptı. Diğer kalemler ise artırıcı etkide bulundu. Ayrıca kamu bankaları öncülüğünde faiz indirimlerinin de yurt içi talebi artırmasının özellikle konut kalemini etkileyerek manşet enflasyona katkı yaptığı görülmekte. Ulaştırma kalemi, 0,37 puanla geçen ay olduğu gibi enflasyona en yüksek katkıyı verirken, onu 0,18 puanla ev eşyası izledi. Ayrıca TCMB'nin son enflasyon raporunda ve toplantı özetinde dikkat çektiği üzere hizmet sektörü kaynaklı fiyat artışlarında azalma olduğunu görmekteyiz. Örneğin lokanta ve oteller kaleminin geçen aya göre fiyat artışına katkısının gerilediğini görmekteyiz. Ayrıca yıl sonuna kadar belli sektörlerde yapılan KDV indirimleri de enflasyon görünümüne olumlu katkı sunacaktır.
Şekil 1. Aylık %0,58 artış gerçekleşen enflasyonun kaynakları
- TCMB'nin de işaret ettiği üzere temmuz ayıyla birlikte enflasyonda düşüş trendi başlamış olabilir fakat düşüş trendinin devamında kurun stabil olması kadar gıda fiyatlarındaki seyir de belirleyici olacak. Hava koşullarındaki değişim gıda fiyatları için yukarı yönlü bir risk, turizm tarafındaki talep zayıflığı ise gıda fiyatları için aşağı yönlü bir etki oluşturmakta. Enerji fiyatların ılımlı seyretmesi de önemli olacaktır. TCMB Beklenti Anketi katılımcıları ağustos ayında enflasyonun aylık %0,85, yıllık enflasyonun %10,22 gelmesini beklemekte. Merkez Bankası, 2020 yıl sonu enflasyon tahminini son enflasyon raporunda %7,4'ten %8,9'a yükseltti. TCMB iki toplantı üst üste çekirdek eğilimlerdeki yükselişe dikkat çekerek faizleri sabit bırakmıştı, son enflasyon raporunda ise yılın ikinci yarısında arz yönlü etkilerin kaybolacağını ve talep kaynaklı dezenflasyonist etkilerin belirginleşeceğini belirtmişti.
- Kamu sağlığı tedbirleri kapsamında gerçekleştirilen kısıtlamaların kaldırılmasının hizmet enflasyonunu yukarı çekmeye başladığını görmüştük. Özellikle ulaştırma hizmetleri ve lokanta ve oteller kalemindeki artış hizmet enflasyonunu yukarı çekmekte fakat fiyat artış hızlarının azaldığı görülmekte.
Şekil 2. Salgına ilişkin alınan kamu sağlığı tedbirlerinin yavaş yavaş azaltılmasıyla yıllık hizmet enflasyonu artış eğilimi azalmakta ve çekirdek göstergelerde düşüş var.
Fiyatların genele yayılma derecesi hakkında bilgi veren ve fiyatı artan ürünler ile azalanlar arasındaki yüzde farkı gösteren enflasyon yayılım endeksini incelediğimizde, 418 maddeden 253'ünde fiyat artışı, 111'inde ise fiyat azalışı gerçekleştiğini görmekteyiz. (Örneğin, 2018 yılındaki kur şoku sonrası eylül ayında 418 maddenin 338'inde fiyat artışı görmüştük.) 26 tanesinde fiyat bilgisi verilmediğinden örneklemden çıkarmış bulunmaktayız. Geçen ayla karşılaştırıldığında yayılım endeksinin 0,57'den 0,36'ya düştüğünü görmekteyiz. 12 aylık hareketli ortalamada ve 3 aylık hareketli ortalamada da düşüşler görmekteyiz. Bu durum salgın kaynaklı fiyat artışlarının hız kestiğini göstermekte.
Şekil 3.
Fiyatların genele yayılma derecesindeki artış trendi kırılmakta.
