Ocak ayında cari işlemler dengesi, 2,5 milyar dolar olan beklentilerin altında 1,8 milyar dolar açık verdi. Altın ve enerji dışı cari denge ise 2,1 milyar dolar fazladan 3,2 milyar dolar fazlaya yöneldi. Yıllıklandırılmış bazda cari denge ocak ayında 8 milyar dolardan 6,5 milyar dolar fazlaya geriledi.
TÜİK'in hizmet ve ticaret istatistiklerindeki güncellemeler neticesinde cari denge rakamlarında geçmişe yönelik belirgin revizeler dikkat çekiyor. Hizmet dengesinde, cari dengeyi olumlu yönde destekleyecek güncelleme gözlenirken, cari açığın finansmanında kaynağı belirlenemeyen döviz giriş ve çıkışlarının yazıldığı net hata noksan kaleminde oynaklığın azaldığı görülüyor.
Şekil 1. Revizyonların en belirgin yansımaları hizmet dengesi ve net hata noksan kaleminde gözleniyor
2019 yılında 1,67 milyar dolar gerçekleşen cari fazla, revizyonlar neticesinde 8 milyar dolara yükseldi. Cari fazla/GSYH oranı da böylece 2019 yılındaki %0,2'den %1,1'e yükseldi (Şekil 2). Aradaki 6,4 milyar dolarlık farkın 2 milyar doları dış ticaret dengesinin iyileşmesinden, 4,7 milyar doları ise hizmet dengesinin iyileşmesinden kaynaklandı. Birincil ve ikincil gelir dengesindeki 0,4 milyar dolarlık düşüş ise iyileşmeyi sınırladı.
Şekil 2. Cari denge/GSYH Oranı, 2013 yılından bu yana iyileşti
*2020 yılı Ocak ayı kümülatif veri.
Revizyonun etkisini 2013 yılı ve sonrası datalarında görüyoruz. En belirgin revizyon 2013 yılı cari dengesinin 8,4 milyar dolar iyileştirilmesi olurken, 2018 yılı cari dengesi de 28,2 milyar dolar açıktan 20,7 milyar dolar açığa revize oldu (Şekil 3).
Şekil 3. Cari dengenin yıllar itibarıyla görünümü (Revizyon öncesi ve sonrası)
*2020 yılı Ocak ayı kümülatif veri.
Ocak ayı verisini kendi özelinde incelediğimizde ise, ithalattaki artış kaynaklı dış ticaret açığındaki genişlemenin sürdüğünü görüyoruz. Geçtiğimiz sene son çeyrekte iç talep ağırlıklı bir büyüme görünümü sergileyen Türkiye ekonomisinin bu yılın ilk çeyreğinde de bu görünümünü sürdürmesini beklesek de son dönemde virüs salgını ağırlıklı haber akışının artması durumunda hizmet sektöründe kısmi baskı gündeme gelebilir. Ayrıca en büyük ihracat ortağımız Avrupa'daki görünümün seyri dış ticaret dengesi ve turizm gelirleri için de önem arz etmekte. Seyahat gelirlerinin ise ocak ayında yıllık %11 civarında artış sergilediğini görüyoruz. Virüs salgınının etkisini ise karşılıklı iptal edilen uçuş tarifelerinin de etkisiyle özellikle şubat ve sonrasında turizm gelirlerinde gözlemleyebiliriz. Bununla birlikte petrol fiyatlarındaki aşağı yönlü eğilim enerji ithalatımızdaki düşüşü destekleyebilecek bir unsur. Petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık düşüşün cari dengeyi 4-5 milyar dolar civarında azaltabileceğini dipnotta belirtelim. Bütün bu gelişmeleri birlikte değerlendirdiğimizde dış ticaret görünümümüzde şimdilik karışık bir resmin bizimle olduğunu görüyoruz. İlerleyen dönemlerde veri akışı geldikçe tahminler daha sağlıklı şekillenecektir, mevcut durumda bu yıl sonu için 11 milyar dolar civarında cari açık beklentimizi koruyoruz.
Tablo 1. Cari Dengenin Alt Kalemleri
2020 yılı Ocak ayında cari açığın finansmanında ise zayıf bir resim gözlemledik. Rezervlerde 2,9 milyon dolar azalış yaşanırken, diğer yatırımlarda da 1,2 milyar dolar net çıkış gözlendi. Doğrudan yatırımlara ise 765 milyon dolar giriş yönünde olurken, portföy yatırımlarında 1,2 milyon dolar çıkış gözlendi. Net hata noksan kaleminde ise 574 milyon dolarlık giriş gözlendi.
Tablo 2. Cari dengenin finansman kaynakları
