Türkiye Ekonomisi: Mart Enflasyonu
Güçlü bir maliyet enflasyonu, TÜFE'de yukarı yönlü riskleri canlı tutuyor.
Mart ayında TÜFE, beklentiler doğrultusunda aylık bazda %1,08 arttı. TÜFE, yıllık bazda %16,19'a yükselerek Temmuz 2019'dan bu yana en yüksek seviyede. Başta petrol fiyatlarının aylık ortalama olarak %5,5 artış sergilemesinin etkisiyle ÜFE'de aylık %4,13 artışla Eylül 2018'den bu yana en yüksek artışı görüyoruz. ÜFE'nin tarihsel ortalaması %0,9'larda (Şekil 1). Neticede uluslararası emtia fiyatlarındaki yüksek seyir ve tedarik zincirindeki sıkıntılarla yaşanan arz kısıtları ÜFE kanalıyla TÜFE üzerinde belirgin bir risk oluşturmayı sürdürüyor. Tarımsal emtia, petrol ve metal fiyatlarındaki gelişmeler, gıda, enerji ve temel mal grupları kanalıyla TÜFE'yi etkilemekte (Şekil 2). Yıllık ÜFE, %31,2 ile son 27 ayın en yüksek seviyesinde. Çekirdek enflasyon olarak izlenen C endeksi, aylık %1,33 artış sonucu yıllık %16,88 ile 2 yılın en yüksek seviyesinde.
Hatırda kalması gerekenler:
- Temel mallar, giyim ve ayakkabı, işlenmiş gıda, ekmek ve tahıllar, altın hariç dayanıklı mallar ve normalleşmenin etkisiyle başta lokanta ve oteller olmak üzere hizmet enflasyonu mart ayları aylık ortalamasının üzerinde gerçekleşti. Enerji, işlenmemiş gıda, alkollü içecekler, tütün ve altın ise mart ortalamasının altında artış kaydetti.
- %1,08 gerçekleşen TÜFE'nin kaynakları: Gıda 0,3 puan (işlenmemiş gıda kaynaklı olarak mart ayı ortalamasının altında bir gıda enflasyonu görüyoruz), lokanta ve oteller 0,15 puan (normalleşme adımları fiyat ayarlamalarını beraberinde getirmiş gözüküyor), sağlık 0,13 puan (ilaçlardaki %20 zammın bu ay etkisi daha belirgin), konut 0,11 puan (nisan ayında da doğal gaz zammı konut tarafında belirleyici olacak), giyim ve ayakkabı 0,09 puan (tarihsel ortalamasının üzerinde artış sergilemiş, nisan-mayıs aylarında giyimde mevsimsellik etkisiyle daha sert fiyat ayarlamaları olabilir), çeşitli mal ve hizmetler 0,09 puan (makyaj malzemeleri, altın-mücevher, resmi evraklarla ilgili hizmet ücreti…), eğitim 0,06 puan, eğlence ve kültür 0,06 puan, ev eşyası 0,05 puan, haberleşme 0,03 puan (özel iletişim vergisindeki düzenlemenin etkisi..) etkilemiş. Ulaştırma kalemi ise yatay kalmış (koli gönderme ve uçak bileti ücreti, bisiklet, otomobil gibi kalemlerdeki fiyat artışına karşılık benzin ve motorinde düşüş…)
- ÜFE'deki artışın sanayi gruplarına göre ana belirleyicileri enerji ve ara mallar olurken, detaylarda ana metaller, kok ve rafine petrol, tekstil, gıda ve kimyasal ürünler ile fabrikasyon metal ürünleri yükselişte etkili oldu.
